สรุปที่ได้คุยกับคุณหมอจอย (ผศ.พญ.พรชนก วันทนากร) กุมารแพทย์พัฒนาการและพฤติกรรมเด็ก สถาบันการแพททย์จักรีนฤบดินทร์ ว่าดนตรีมีส่วนช่วยพัฒนาการเด็กอย่างไรค่ะ
.
ดนตรีช่วยเรื่องอารมณ์ เรื่อง self expression ช่วยในการจัดการอารมณ์ เช่น เด็ก ๆ ไม่รู้ว่าโกรธ เศร้า เสียใจ ต้องทำยังไง การไปอยู่ในที่เงียบ ๆ ที่มีดนตรีก็ช่วยให้ผ่อนคลาย
.
สำหรับนักดนตรี ถ้าตอนที่เล่นแล้วมีอารมณ์โกรธหรือเศร้าผู้ฟังก็อาจจะรับรู้ได้ถึงอารมณ์นั้นเช่นกัน ถ้าเป็นต่ายเองซ้อมดนตรีอยู่ที่บ้านแล้วโกรธอยู่ก็คิดว่าคนที่บ้านฟังก็น่าจะรู้ค่ะ แต่ถ้าเป็นนักดนตรีอาชีพที่กำลังจะขึ้นแสดง อันนี้เค้าคงต้องตัดเรื่องอื่น ๆ ออกก่อนขึ้นแสดงเพื่อแสดงให้เต็มที่ คือ the show must goes on
.
ต่ายก็มีตัวอย่างที่สัตว์เลี้ยงของลูกตาย ลูกก็เศร้ามากก็มากดเปียโนเล่นอยู่นาน จนเค้าดีขึ้นการเล่นดนตรีก็เป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยจัดการอารมณ์ของตัวเอง
.
สำหรับพัฒนาการของเด็กเล็กก่อน 6 ขวบจะเห็นได้ชัด เพราะเป็นช่วงที่พัฒนาการก้าวกระโดด
.
มาดูกันนะคะว่าดนตรีช่วยพัฒนาการด้านไหนกันบ้าง
.
กล้ามเนื้อมัดใหญ่ เช่น แขน ขา ลำตัว การทรงตัว เด็กเล็ก ๆ ได้ประโยชน์จากดนตรีแบบ passive คือ การฟังเพลง แล้วเต้นตามไปด้วย คุณพ่อคุณแม่ก็สามารถเปิดเพลงและชวนลูกเต้นได้ทั้งพัฒนาการกล้ามเนื้อมัดเล็กและการออกกำลัง
.
กล้ามเนื้อมัดเล็ก คือ กล้ามเนื้อมือ และ กล้ามเนื้อตา และการทำงานประสานกันระหว่างมือและตา สำหรับประโยชน์จากดนตรีแบบ active คือ การที่เล่นดนตรีเอง การเริ่มเล่นดนตรีจริง ๆ ตามหลักพัฒนาการ อายุที่เหมาะสมที่จะเริ่มเรียนดนตรี คือ 4ขวบ ได้ฝึกกล้ามเนื้อ มือ ตา และ hand eye coordination อายุ 4 ขวบ เป็นช่วงที่เข้าใจซ้ายขวา เข้าใจเรื่องการอ่านโน้ต และสามารถเชื่อมโยงเช่น ตามองโน้ต แล้วนิ้วต้องเล่นตรงไหนบนเครื่องดนตรี
.
สำหรับ Mozart Effect ที่เคยเชื่อว่าแม่ท้องฟัง Mozart แล้วลูกจะฉลาด ไอคิวดี อันนี้ตาม research หลาย ๆ ฉบับทำให้เรื่องนี้ตกไป แต่จริง ๆ แล้วตอนแม่ท้องให้แม่ฟังเพลงอะไรก็ได้ที่แม่รู้สึกผ่อนคลาย จะได้ไม่เครียด เพราะแม่ที่เครียดจะส่งผลต่อพัฒนาการของลูกในท้อง การที่เลือก Mozart เพลงที่ Mozart แต่งส่วนมากจะเป็นเพลงที่รื่นรมย์ ไม่ใช่เพลงเศร้า และจังหวะก็จะประมาณใกล้เคียงกับจังหวะการเต้นของหัวใจ สำหรับคุณท้องขอให้ฟังเพลงอะไรก็ได้ที่สบายใจค่ะ จะ pop, jazz, หมอรำ อะไรก็ได้เลยค่ะ
.
สำหรับทางภาษา อาจจะไม่ได้มี strong evidence แต่มีส่วนช่วย สมัยก่อนมีเพลงที่ช่วยท่องจำคำศัพท์ เช่น head, shoulder, knee and toe มีความสนุกมาเพิ่มช่วยให้เรียนรู้คำศัพท์ได้ง่ายขขึ้น เหมือนเราแล้วเพลง a,b,c,d…ด้วยทำนองเพลง Twinkle, Twinkle Little Star ดนตรีเป็นการ express feeling แต่การอ่านโน้ตก็เหมือนกับการเรียนอีกหนึ่งภาษา สรีระของสมอง ภาษาคือสัญลักษณ์ โน้ตก็คือสัญลักษณ์ พออ่านแล้วก็รู้ว่าต้องไปกดตรงไหน
Chunking ในหัวไปจัดเก็บตรงนี้ โด ไปเก็บตรงนี้ เหมือน ก ไก่ ก็ไปเก็บไว้ พอจะใช้ก็ดึงออกมาใช้งาน
.
Academic skill การอ่าน การเขียน การคิดคำนวณคณิตศาสตร์ เด็กที่มีทักษะในด้านดนตรีมักจะมีทักษะทางด้านคณิตศาสตร์ด้วยเพราะใช้สมองส่วนเดียวกัน คือสมองส่วนหน้า โดยใช้ working memory เหมือนตอนที่เราอ่านโน้ต เด็กที่เล่นดนตรีก็จะได้ใช้สมองส่วนนั้นบ่อย ๆ แต่มี factor อื่น ๆ อีก เช่น พันธุกรรม การเรียนรู้ ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ แต่ก็ไม่ใช่ strong evidence ที่เด็กที่เล่นดนตรีทุกคนจะเก่งคณิตศาสตร์ไปด้วย มีตัวอย่างที่ลูกเรียนดนตรีตั้งแต่เล็ก ลูกเรียนการอ่านโน้ตลูกเรียนตัวขาว ตัวกลม ตัวดำ อย่างตัวเขบ็ตเท่ากับ ½ จัวหวะ หรือตัวเขบ็ต 2 ชั้นเท่ากับ ¼ จัวหละลูกเข้าใจเรื่องการหารตั้งแต่ก่อนที่จะได้เรียนในวิชาคณิตศาสตร์ พอได้เรียนการหารก็เห็นภาพตัวโน้ตเอามาเปรียบเทียบกับการเรียนคณิตศาสตร์ ถ้าเราเรียนการอ่านโน้ตดนตรีก็จะได้เรียนคณิตศาสตร์ไปบางส่วนด้วยค่ะ
.
สิ่งที่เห็นได้ชัดคือการอ่าน เช่น การอ่านนิทานให้ลูกฟัง แบบที่เป็นคำกลอนเป็นจัวหวะจะโคน เด็กได้ฟังบ่อย ๆ จะช่วยให้แยก pitch ได้ โดยเฉพาะ ภาษาไทยมี 5 โทนมีอักษรสูงต่ำ
.
Executive Functions (EF) อยู่ตรงสมองส่วนหน้า ซึ่งเสมือนเป็น CEO เป็นศูนย์บัญชาการควบคุมพฤติกรรมว่าควรไม่ควรทำอะไร ทั้งความคิดให้จดจ่อไม่วอกแวก ใครผ่านไปมาก็ยังมีสมาธิ และมีความคิดยืดหยุ่น การจัดการกับอารมณ์ของตัวเอง ดนตรีก็ช่วยหมดทุกด้านของ EF การเล่นดนตรีกับคนอื่นหรือกับนักร้อง เราก็ต้องรู้จักควบคุมตัวเอง หยุดฟังให้อีกคนเล่น ช่วงที่ทำนองเร็วก็ต้องยืดหยุ่นได้ ต่ายนึกถึง improvisation ในเพลง jazz ต้องมีความยืดหยุ่น รวมทั้งการเล่นในวง ถ้ามีข้อผิดพลาดก็ต้องมีความยืดหยุ่นเล่นต่อ
.
EF พัฒนาช่วง 4-5 ขวบ เราเอาดนตรีมาช่วยได้เลย ไม่ต้องรอจนลูกเรียนจริงจังได้ เกมที่เด็ก ๆ เล่น เช่น การเล่นเก้าอี้ดนตรี ต้องมีสมาธิฟัง เพลงหยุดก็ต้องบังคับตัวเองให้หยุด แล้วต้องแย่งเก้าอี้ เพื่อทำตามกติกา ก็ช่วยฝึก EF ดนตรีช่วยเด็กตั้งแต่เล็ก ๆ และยังช่วยได้ตั้งแต่อยู่ในท้อง
.
ลูกจำเสียงเราได้ตั้งแต่อยู่ในท้องให้ซ้อมร้องเพลงกล่อมเด็ก หรืออ่านนิทานให้ลูกฟัง พอออกมาแล้วได้ยินเสียงคุณแม่ร้องเพลงกล่อมก็จะสงบเพราะเค้าจำได้ คุณแม่คนไทยไม่ค่อยร้องเพลงกล่อมลูก เพราะจำเนื้อไม่ได้ เขิน กลัวร้องผิดคีย์ อยากชวนว่าให้ร้องไปเถอะค่ะ ร้องไปเรื่อย ๆ ก็จำได้ เป็นการสร้างความสัมพันธ์แม่ลูกและปลูกฝังความรักดนตรีให้ลูกด้วยค่ะ
.
กิจกรรมดนตรีเริ่มต้นทำได้ง่าย ๆ ที่บ้าน เปิดเพลงที่สนุกแล้วหาอุปกรณ์ในบ้านมาให้ลูกเคาะ ตี เขย่า ตบมือ ตั้งแต่เล็ก ๆ ก็ช่วยให้ลูกรู้จักเรื่องจังหวะ
.
ความคาดหวังของคุณพ่อคุณแม่ คาดหวังให้เล่นดนตรีเป็น ร้องเพลงเพราะ สิ่งสำคัญกว่าคือ quality time เอาดนตรีมาเป็นสื่อเล่นกับลูก ได้ความสัมพันธ์กับลูก
.
ของต่ายอยากให้ลูกเรียนดนตรี ต่ายจัดบรรยากาศให้ในบ้านให้มีดนตรี แม่เล่นเปียโน พ่อเล่นกีตาร์ ให้เป็นช่วงเวลาที่สนุกสนาน
.
การเล่นดนตรีเป็นหนึ่งใน multiple intelligence เด็กที่เรียนดนตรีทุกคนไม่จำเป็นต้องได้ outcome เหมือนกัน อาจจะไม่ได้ born to be อาจจะมี intelligence ด้านอื่น ๆ จัดการความคาดหวังของคุณพ่อคุณแม่ เพราะจากความสัมพันธ์ที่ดีอาจจะกลายเป็นเครียด
.
การเรียนดนตรี การซ้อมดนตรีก็ฝึก delay gratification ต้องหยุดสิ่งที่อยากทำอย่างอื่นเล่น ไม่ดูการ์ตูน ต้องมาซ้อมเปียโนก่อนก็จะได้ฝึกวินัยด้วย
.
คุณหมอมีเคสที่มีเด็กที่อยากเรียนเปียโน เรียนไป2-3 เดือน ก็มาขอเปลี่ยนเครื่องที่สองและที่สาม อันนี้ต่ายมองว่าเหมือนเด็กได้ของเล่นใหม่ อยากให้ได้ลองเล่นซัก 6 เดือน 12 เดือน ก่อนค่อยลองเปลี่ยนเครื่อง
.
การเล่นเครื่องที่ 2 หลังจากที่เรียนไปซักพัก 2-3 ปีอาจจะเรียนเครื่องที่สองแต่ก็ต้องมั่นใจว่ามีเวลาซ้อมทุกเครื่อง
.
ดนตรีไม่มีผลเสีย เด็กสมาธิสั้น ก็สามารถใช้ music therapy มาช่วยได้ เนื่องจากเด็กกลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่มีปัญหาที่สมองส่วนหน้า ดนตรีก็มีส่วนช่วยให้ได้ผลกับเด็กกลุ่มนี้ ช่วยเด็กออทิสติกที่มีปัญหาด้านภาษา ได้ express ผ่านทางดนตรี
.
เดี๋ยวนี้โรงเรียนดนตรีก็มีคอร์สให้เรียนตั้งแต่ 2 ขวบ ก็คือการไปเรียนเพื่อปลูกฝังความสนุกสนานและไปเรียนพื้นฐานดนตรีมากกว่าการไปเรียนเครื่องดนตรีเป็นชิ้น
.
เราจะรู้ได้ยังไงว่าเด็กคนนี้มีพรสวรรค์ด้านดนตรี เพื่อที่จะได้ลงทุนไปเรียนดนตรีเพราะการเรียนดนตรีก็มีค่าใช้จ่าย ช่วงวัยเด็กก่อน 6 ขวบ ควรให้เด็กลองทุกอย่างเท่าที่จะทำได้ ถ้ามีกำลังทรัพย์ แล้วเราจะรู้ว่าเค้า happy ไหม พรสวรรค์ไม่ใช่จับครั้งแรกแล้วรู้เลย ถ้ามีพรสวรรค์แต่ไม่มีวินัยหรือไม่มีความชอบก็อาจจะเป็นพรสวรรค์ที่เปล่าประโยชน์ ทุกเรื่องที่เรียนควรมีความสุขกับการเรียน การเรียนควรไปลองว่าถูกจริตกับครูไหม
.
สำหรับการเรียนดนตรีฟรี โรงเรียนมัธยมดนตรีใหญ่ ๆ ที่มีวงโยธวาทิต ถ้าเข้าไปในโรงเรียนได้ เครื่องก็ไม่ต้องซื้อเพราะต้องไปซ้อมทุกวัน สำหรับนักดนตรีอาชีพบางคนก็เริ่มด้วยวิธีนี้
.
ในเด็กเล็ก คุณพ่อคุณแม่เตรียมเรื่องดนตรี ให้เค้าคุ้นชินกับดนตรีตั้งแต่เล็ก ๆ ถ้าอินแล้วมีแรงจูงใจภายใน เค้าจะพยายามหาโอกาสด้วยตัวเอง ผู้ใหญ่ก็ต้องช่วยสร้างโอกาส
.
สำหรับการเริ่มต้นเรียนดนตรีแบบไม่เสียเงิน ก็มีการใช้ application เรียน online เช่น มี app ฟรีให้เด็กหัดเล่นเปียโน ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับให้ลูกได้ลอง และเพื่อให้รักในเสียงดนตรี ใช้ quality time ลองดูว่าชอบดนตรีไหม
.
พรสวรรค์ในเด็กแต่ละคนอาจจะแสดงออกมาไม่เท่ากัน ในช่วงอายุที่ไม่เท่ากัน คุณพ่อคุณแม่ต้องคอยสังเกตดูค่ะ
.
สมองของเด็กต่ำกว่า 3 ปี ขนาดใหญ่ขึ้น 85% เมื่ออายุ 3 ปี จาก synapse 1 million/sec ต่ำกว่า 3 ปี เด็กเรียนรู้ได้เร็วมากและพร้อมที่จะเรียนรู้ตลอดเวลา อย่างไรก็ดีอยากให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้อย่างมีความสุข
Comments